Uniejów jest doskonałym przykładem połączenia bogactwa przyrody z ciągle żywą historią średniowiecza i polskiej wsi. To miasto tętni życiem podczas imprez kulturalnych, a zarazem szanuje otaczającą przyrodę i historię.

Nieopodal zamku znajduje się urokliwy XIX-wieczny park ze ścieżką edukacyjno-turystyczną. Na rzeczce Struga Spycimierska powstał zbiornik retencyjno-wyrównawczy w celu ochrony przeciwpowodziowej terenów inwestycyjnych. Cerkiewka, czyli kaplica grobowa rodziny Tollów, również znajduje się wśród zieleni, w lesie przy drodze z Uniejowa do Dąbia. W dolinie rzeki Warty, w jej środkowym biegu, utworzono Nadwarciański Obszar Chronionego Krajobrazu. Uniejów to miasto, gdzie nowoczesność współgra z wielowiekową historią i przyrodą.

Po śladach historii

Uniejów to jedno z najstarszych miast w Polsce, od wieków związany z Kościołem. W XI w. była to osada, pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości (Uneievo) pochodzi z 1136 r. z bulli papieża Innocentego II. Uniejowski zamek – własność Arcybiskupów Gnieźnieńskich – był miejscem zjazdów duchowieństwa i synodów diecezjalnych. W 1836 r. hrabia Aleksander Toll przyczynił się do istotnych zmian w architekturze uniejowskiego zamku oraz do założenia parku w stylu angielskim. Rodzina Tollów była w posiadaniu zamku do 1918 r.

Zamek w otoczeniu przyrody

Uniejowski zamek to jedna z najlepiej zachowanych budowli obronnych w województwie łódzkim. Pierwotny gotycki charakter zachowała jedynie okrągła baszta obronna, z której roztacza się malowniczy widok na okolicę. Zamek położony na lewym brzegu Warty, pochodzący z II połowy XIV w. miał charakter obronny, dlatego podejrzewano, że arcybiskupi w czasie wojen przechowywali tutaj swój skarbiec.

Dziś w zabytku mieści się elegancki hotel. Przestronnie urządzone apartamenty Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły czy Kazimierza Jagiellończyka przenoszą gości w czasy średniowiecznych władców. Pomieszczenia zamkowe ogrzewane są energią geotermalną.

Na zamku i jego dziedzińcu odbywają się turnieje rycerskie, pokazy sztuki średniowiecza, pokazy tańca dawnego, biesiady staropolskie, festiwale ognia. Dla zwiedzających otwarta jest zamkowa baszta oraz dziedziniec. Na grupową wycieczkę do salki podziemnej, gdzie znajdują się lochy zamku, można umówić się z przewodnikiem.

Magdalena Raźniak – kierownik Zamku Arcybiskupów Gnieźnieńskich i Domu Pracy Twórczej, „Termy Uniejów” Sp. z o.o.

Kilka lat temu, w 2012 r. zamek został poddany gruntownej renowacji, pracom konserwatorskim i remontowym, dzięki czemu zyskał nowy wygląd i powrócił do czasów świetności. Dziś zamek pełni również funkcję centrum konferencyjno-szkoleniowego, w którym odbywają się spotkania naukowe, szkoleniowe i biznesowe. Dla turystów przygotowaliśmy wiele atrakcji. W ofercie mamy interaktywne, żywe lekcje historii prowadzone przez wykwalifikowanego mistrza, który wie wszystko o zamkowych tajemnicach. Gościom w letnie weekendy udostępniamy salkę wystawową z eksponatami związanymi z życiem codziennym w epoce średniowiecza. Oprócz tego zamek oferuje tzw. spacernik uniejowski – historyczne wycieczki po mieście z przewodnikiem. Dzieci i młodzież z Uniejowa uczestniczą w interaktywnych zajęciach szkółki rycerskiej. Próbują swoich sił w strzelaniu z łuku i uczą się dawnych tańców dworskich. W sezonie letnim przygotowujemy wydarzenia historyczne: turnieje rycerskie i jarmarki średniowieczne. Zapraszamy więc pasjonatów historii do odwiedzenia naszych obiektów i doświadczenia życia w epoce średniowiecza.

Tuż obok zamku znajduje się Dom Pracy Twórczej, powstały przy udziale Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. W okresie letnim gościmy u nas studentów łódzkiej ASP, którzy przybywają do Uniejowa na plenery artystyczne odbywające się w ramach zajęć. Latem można więc dostrzec w różnych zakątkach Uniejowa młodych artystów próbujących uchwycić piękno tutejszej przyrody i ślady historii miasta w swoich pracach.

W Uniejowie na każdym kroku widoczne są ślady wszystkich okresów historycznych, począwszy od średniowiecza (gotyckie zabytki miasta – zamek i kolegiata), poprzez repliki armat z XVII w., dworek szlachecki z XIX wieku, kończąc na sztuce współczesnej prezentowanej w Domu Pracy Twórczej.

Park Zamkowy

Park Zamkowy w Uniejowie został założony w latach 1860-1870 przez ówczesnego właściciela zamku – Aleksandra Tolla. Utworzony w stylu angielskim nawiązuje do naturalnych ogrodów krajobrazowych. Park rozciąga się na 37 ha powierzchni na lewobrzeżnej terasie zalewowej rzeki Warty. Do parku sprowadzono z najdalszych zakątków świata egzotyczne okazy drzew.

Sporą część parku stanowią łęgi jesionowo-olszowe, wierzbowo-topolowe i szuwar trzcinowy. Część południową, centralną i północno-zachodnią zajmuje grąd. Do cennych gatunków chronionych należą m.in.: goździk kropkowany, grążel żółty, konwalia majowa, zawilec gajowy. Interesującymi roślinami są okazy egzotyczne, tj. cypryśnik błotny, jarząb szwedzki. Na terenie parku rosną 3 pomniki przyrody: kasztanowiec zwyczajny, dąb szypułkowy i buk zwyczajny. Od strony zachodniej zachowała się część alei grabowej liczącej prawie 500 drzew. Aleja grabowa, według uniejowskich legend, przynosi szczęście zakochanym.

Cerkiewka

Cerkiewka to kaplica grobowa rodziny Tollów. Wybudowana została w 1885 r. Sto lat później wpisano ją do rejestru zabytków i odnowiono. Znajduje się wśród zieleni, w lesie przy drodze Uniejów – Dąbie. Na kopule kaplicy, zwieńczonej ośmiokątnym bębnem, oraz wieżyczkach umieszczone zostały prawosławne krzyże. Górna część kaplicy pełniła funkcję sakralną, dolna zaś krypty grobowej, w której zostali pochowani Aleksander Toll, jego żona oraz syn Sergiusz. Ich szczątki na przełomie lat 50. i 60. XX w. zostały przeniesione i zakopane po zachodniej stronie kaplicy. Grób świadczy o mozaice kulturowej i religijnej dawnego Uniejowa, gdzie wspólnie żyli również katolicy, ewangelicy i Żydzi.

Z naturą za pan brat

Uroczysko Zieleń o powierzchni 77 ha graniczy z zabytkowym parkiem. Na terenie tego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, objętego ochroną prawną, wyznaczono ścieżkę edukacyjno-turystyczną z 13 przystankami opisującymi najciekawsze walory, m.in. cenne zbiorowiska leśne – grąd, łąki nad kanałem Ulgi, aleje, starorzecze, drzewa pomnikowe. Wewnątrz kompleksu znajduje się polana stanowiąca malowniczą łąkę oraz starorzecze zwane Niwką, w której zadomowiły się bobry. W lasach rosną jesiony, olchy i dęby. Uroczysko otoczone jest łąkami i pastwiskami oraz sąsiaduje z polami uprawnymi. W trakcie przemierzania ścieżki prowadzącej przez las łęgowy można usłyszeć śpiew modraszek, kukułek, słowików, kosów, rudzików, pierwiosnków i świstunek.

Miasto nad Wartą

Walorem Uniejowa, umożliwiającym uprawianie turystyki wodnej, jest Warta, którą wytyczony został szlak kajakowy „Rzeką Wartą” od Zbiornika Jeziorsko do Poznania. Rzeka Warta jest prawym dopływem Odry. Jest trzecią co do długości rzeką w Polsce. W granicach gminy Uniejów znajduje się 21,5 km rzeki. Po dawnym korycie Warty pozostały liczne starorzecza, np. Niwka w uroczysku Zieleń, Struga Spicimierska, Siekiernik, Trzemeska Struga. Woda rzeki Warty należy do II klasy czystości. Po obu stronach rzeki znajdują się wały przeciwpowodziowe, a wzdłuż brzegów, na madach i piaskach wytworzyły się łąki i łęgi.

W dolinie rzeki Warty, w jej środkowym biegu, utworzono jedną z form ochrony przyrody w gminie Uniejów – Nadwarciański Obszar Chronionego Krajobrazu. Głównymi walorami doliny są: unikalna roślinność, niskie torfowiska, śródlądowe słone łąki oraz międzynarodowej rangi ostoje ptactwa. Na terenie Nadwarciańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu znajduje się rezerwat faunistyczny „Dąbskie Błota”. Obejmuje on głównie łąki typu łęgów rozlewiskowych i łęgów właściwych. Charakterystycznym elementem nadwarciańskich terenów są liczne oczka wodne „torfiarki” porośnięte szuwarem błotnym. Na tym obszarze występują gniazda lęgowe, m.in. gęgawy, łabędzia niemego, krzyżówki, cyraneczki, kulika, mewy śmieszki, perkoza i żurawia.

Zbiornik retencyjny Jeziorsko

Zbiornik retencyjny na rzece Warcie zlokalizowany jest między miastem Warta na południu a Skęczniewem na północy. Jest jednym z największych rezerwuarów wodnych w Polsce. Utworzony został w 1986 r. przez spiętrzenie środkowego biegu Warty dwunastometrową zaporą betonową, w celu regulacji przepływów rzeki i nawadniania terenów rolnych. Oprócz tego spełnia funkcję energetyczną, a tereny wokoło, jak i sam akwen pełnią funkcję rekreacyjną. Zbiornik Jeziorsko przyciąga zwolenników biernego wypoczynku nad wodą, amatorów sportów wodnych, myśliwych i wędkarzy (południowa strona – bogata w ryby, północna – idealna dla żeglarzy i motorowodniaków dzięki sprzyjającemu płaskiemu ukształtowaniu terenu i silnym wiatrom).

W południowej części zbiornika, znajduje się rezerwat ornitologiczny. Dużą kolonię tworzą rybitwa białowąsa i kormoran. Gniazdują tutaj gęgawa, ohar, perkoz dwuczuby, zausznik, kormoran, bąk, bączek, czapla biała, rybitwa białowąsa i rybitwa czarna. Najlepsze miejsca do obserwacji to okolice mostu na Warcie – łabędź mały, łabędź krzykliwy i gęsi oraz ptaki siewkowate. Do 31 lipca na terenie rezerwatu obowiązuje zakaz wstępu.